Uzun Çalışma 2 Milyon Kişiyi İşsiz Bıraktı

Türkiye’de haftalık çalışma süreleri Devlet Memurları Kanunu’na göre 40 saat, İş Yasası’na göre ise 45 saat. İş Yasası’na göre bir işçi yılda en fazla 270 saat fazla mesai yapabiliyor. Bu süre 52 haftaya bölündüğünde, işçinin haftalık çalışma süresinin 50 saati aşmaması gerektiği ortaya çıkıyor. Hem emekçilerin uzun süreler çalışmasını, hem istihdamın korunmasını amaçlayan bu düzenleme maalesef kağıt üstünde kalıyor.

Sosyal-İş’in araştırmasına göre Türkiye’de ücretli çalışanların yüzde 44.8’i haftada 50 saatten fazla çalışıyor. Yarı zamanlı çalışanlar dışarıda bırakıldığında bu oran 49.2’ye çıkıyor. Yani her iki emekçiden biri yasal çalışma sürelerinin üzerinde çalıştırılıyor.

Araştırmaya göre, Türkiye’de fiili çalışma süreleri giderek artıyor ve yasaya aykırı aşırı uzun çalışma süreleri istisnadan kurala dönüşüyor.  Son 25 yılda tam zamanlı çalışan ücretlilerin haftalık ortalama çalışma süresi 47.6 saatten 52.1 saate çıktı. Yani çalışma süresi yaklaşık 5 saat arttı.

1988 yılında tam zamanlı çalışan ücretlilerin yüzde 73’ü haftada 40-50 saat arası, ücretlilerin yüzde 27’si haftada 50 saatten fazla çalışıyordu. Ancak 2012 yılına gelindiğinde haftada 50 saatten fazla çalışanların oranı yüzde 49.2’ye yükseldi. Türkiye’de tam zamanlı çalışan ücretlilerin yüzde 19’u haftada ortalama 55 saat, yüzde 21.4’ü haftada ortalama 65 saat, yüzde 8.8’i ise haftada ortalama 75 saat çalışıyor.

Yasalara göre haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma kapsamına giriyor ve bu çalışmaların yüzde 50’sinin zamlı ödenmesi gerekli. Ancak her iki kişiden birinin yasal sürelerin de üzerinde fazla mesai yaptığı Türkiye’de sendikalı işyerleri ve büyük ölçekli işletmeler dışında fazla çalışmalar için hiçbir ek ücret ödenmiyor. Ödenen yerlerin önemli bir kısmında da saat başına zamsız ödeme yapılıyor.

Araştırmaya göre, fazla mesai ücretlerinde yasalara uyulsa işçilerin her ay normal ücretlerinin yüzde 60’ı kadar fazla ücret almaları gerekiyor. Patronlar böylece iki suç birden işliyor: Hem vermeleri gereken bu ücreti ceplerinde tutuyor, hem de emekçilere angarya dayatıyorlar.

Araştırmaya göre Türkiye’de 6 milyon 869 bin emekçinin yasal üst sınır olan 50 saati aşan çalışmaları, haftada 88 milyon 695 bin saate denk geliyor. Yasa uygulanarak haftada 50 saati aşan çalışmalar engellense, 88 milyon 695 bin saatlik işgücü ihtiyacı doğacağı belirtilen araştırmada, bu süre istihdama dönüştüğü takdirde tam 1 milyon 971 bin kişiye iş imkanı doğacağı vurgulanıyor. Bu durumda işsiz sayısı 2 milyon 518 binden 547 bine, işsizlik oranı yüzde 9.2’den yüzde 2’ye düşüyor.

Araştırmaya göre yine uzun çalışma süreleri, emekçilerin fiziksel, psikolojik ve sosyal sağlığını da olumsuz etkiliyor, iş kazası ve meslek hastalığı riskini artırıyor. Uzun çalışma süreleri, sigara kullanımı, kontrolsüz alkol tüketimi, fiziksel aktivite yoksunluğu, uykusuzluk ve sağlıksız beslenme alışkanlığı gibi sağlığı olumsuz etkileyen sonuçlara yol açabiliyor.  Araştırmada, çalışma sürelerinin giderek arttığı Türkiye iş kazalarında Avrupa birincisi olurken, dünya üçüncüsü olduğuna dikkat çekiliyor.

Tam zamanlı ücretlilerin çalışma süreleri kıyaslandığında Türkiye’de emekçiler, Avrupa Birliği ve OECD ülkelerinin hepsinden daha uzun saatler çalışıyor. Araştırmaya göre Türkiye’de emekçiler, Danimarka ve Norveç gibi ülkelerdeki emekçilere göre haftada yaklaşık 15 saat daha fazla çalışıyor.  

 

Kaynak: Günlük Evrensel Gazetesi

Son 10 Araştırma Haberleri