ILO Raporunda Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Eleştirisi

Uluslararası Çalışma Orgütü'nün (ILO) 28 Mayıs-12 Haziran 2014 arasında İsviçre'nin kentinde yapılacak Uluslararası Çalışma Konferansı 103. Toplantısı için hazırlanan, Sözleşmelerin ve Tavsiye Kararlarının Uygulanmasıyla İlgili Uzmanlar Komitesi Raporu açıklandı. ILO Yönetim Kurulu'nca dünyanın önde gelen hukukçularından oluşturulan Uzmanlar Komitesi'nin hazırladığı raporlar, konferansta işçi-patron-hükümet temsilcilerinin yer aldığı Standartların Uygulanması Komitesi'nde incelenecek. Raporun 98 sayılı Örgütlenme Hakkı ve Toplu Pazarlık Sözleşmesi kapsamındaki değerlendirmesinde çeşitli noktalara dikkat çekildi. Komite, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu Sözleşme Yasası'nda 20 işkolunun sayıldığını kaydettikten sonra, hükümetin, bu işkollarından hangisine girdiği belli olmayan ev işçilerinin yasa kapsamında olup olmadığını ILO'ya bildirmesini istedi.

Komitenin hazırladığı raporda, sendikaya üyelik ve üyelikten çekilme işlemlerinin e-devlet kapısı üzerinden yapılmasının neden olabileceği bazı sorunlara da yer verildi. Komite, bu yolu kullanma olanağı olmayan işçilerle kayıt dışı çalıştırılan işçilerin örgütlenmede sorunlarla karşılaşabileceği uyarısını yaptı ve hükümetin e-devlet sisteminin 98 sayılı Sözleşmeyle güvence altına alınan hakların kullanımını engellememesi için ne tür önlemler aldığını ya da almayı planladığını ILO'ya bildirmesini istedi. Örgütlenme hakkı ve toplu pazarlık kapsamı bırakılan askeri işyerlerinin sivil personeli ile gardiyanların durumuna ilişkin olarak, bu yasağın Anayasa Mahkemesi kararıyla Savunma Bakanlığı ve Türk Silahlı Kuvvetleri sivil personeli için kaldırılmasının ardından komite, bu kararın gardiyanları da kapsayıp kapsamadığını hükümete sordu. 

Komite raporunda, Sendikalar ve Toplu Sözleşme Yasası'na göre toplu sözleşmelerin aynı işkolunda bir ya da birden fazla işyerini kapsamakla sınırlı tutulmasını, "işçilerin toplu pazarlık hakkının kısıtlanması" olarak değerlendirildi. Toplu pazarlığın düzeyini belirleme hakkının tümüyle ilgili taraflara ait olması ve yasayla kısıtlanmaması gerektiğini vurgulayan komite raporunda yer aldı. Toplu sözleşme yapabilmek için işkolunda yüzde 1-3, işyerinde yüzde 50, işletmede yüzde 40 barajlarının toplu pazarlığı engelleyici nitelikte olduğunun vurgulandığı raporda, ülkedeki sendikalaşma oranının yüzde 8,8 olduğu koşullarda bu barajların toplu sözleşme kapsamındaki işçi sayısında azalmaya yol açacağı belirtildi. ILO'ya ulaşan şikayet başvurularında, üyeleri adına toplu sözleşme yapabilen bazı sendikaların işkolu barajı nedeniyle bu hakkı yitireceği yönündeki bilgiler de kaydedildi. Hükümetin konuyla ilgili olarak ILO'ya, barajların sosyal diyalog mekanizması içinde yeniden değerlendirilerek düşürülmesinin mümkün olduğu yönünde görüş bildirdiğini belirten komite, barajların düşürülmesi umudunu taşıdığını belirterek, hükümetin bu yolda alınan önlemler konusunda bilgi vermesini istedi. komite, hükümetin sosyal taraflarla görüşerek bu kısıtlamayı kaldırmasını talep etti. Uzmanlar Komitesi raporunda, işyerinde örgütlü sendikalardan hiçbirinin çoğunluğu alamadığı bir durumda, o işyerinde örgütlü tüm sendikalara kendi üyeleri için toplu sözleşme yapma hakkının tanınması önerisi yer aldı. Komite'nin 98 sayılı Sözleşmeye aykırı bulduğu uygulamalardan biri, yetki belgesinin geçersiz kalmasına yol açan durumlara ilişkin oldu. Komite, toplu sözleşme sürecinin çeşitli aşamalarında belirlenmiş sürelere uyulmadığında yetkinin son bulmasının, toplu pazarlık hakkını teşvik edici değil, tam tersine engelleyici olduğu görüşünü savunarak; hükümetin sosyal taraflarla görüşerek bu konuyu sözleşmeye uygun hale getirmeye çağırdı. 

2013 yılında yapılan 102 toplantı sırasında, Konferans Komitesi, Hükümetin özel sektörde sendika karşıtı ayrımcılıkla ilgili veri derlemesi için bir sistem oluşturmasını, şikayet mekanizmalarının ne şekilde işlediğine ilişkin bilgi vermesini ve kamu ve özel sektörde sendika karşıtı ayrımcılık konusunda istatistik sunmasını istemişti. Hükümetin verdiği bilgi, programlı ve şikayet üzerine programsız denetimler yapıldığı, bunların yalnızca toplam sayısının bilindiği, şikayetlerin konusuna ilişkin kayıt tutulmadığını gösterdi. 

Komite, Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu'nun (ITUC) sendika karşıtı ayrımcılığa ilişkin iddiaları ışığında, geçen yıl Konferans Komitesi'nin istediği tekrarladı. Sendika karşıtı ayrımcılıkla ilgili olarak e-devlet kapısından üyelik sisteminin sakıncaları da komite tarafından dile getirildi. Bu sistemde patronun işçinin üyelik durumunu anında öğrenme olanağının bulunması nedeniyle, örgütlenme aşamasındaki çok sayıda fabrikada, patronun işçilerin e-devlet şifrelerini topladığı, işçilerin işten çıkarıldığı örnekler yaşandı. Komite, hükümetin e-devlet kapısı konusunda ayrıntılı bilgi vermesini ve üyelikleri işverenin görmesini engellemesini istedi.

 

Kaynak: Sol Gazetesi 22.03.2014

Son 10 Emeğin Gündemi